2019 yılı itibarıyla kamu ve özel sektör dahil toplam yerleştirilenlerin 14 bin 715 kişi olduğu belirtiliyor. Uzmanlara göre, engelli istihdamının sağlanabilmesinde devlet, işveren ve engellilerin ortak çabası gerekiyor. Öğretim Görevlisi Gönül Kil Tetik, ülkemizdeki engelli istihdam olanaklarına ilişkin değerlendirmede bulundu.

En az 8,5 milyon engelli kişi var

Türkiye’de engelli nüfusu konusunda net bir sayı bulunmadığını belirten Öğretim Görevlisi Gönül Kil Tetik, “Engelli nüfusu net olarak bilinmemekle birlikte, Türkiye’de engelli sayısına ilişkin belirli araştırma sonuçları mevcuttur. 2002 yılında TÜİK tarafından bu sayının nüfusun yüzde 12,29’u olduğu ifade edilmiştir. Ancak sonraki yıllarda tüm nüfusu kapsayan bir araştırma veya sayım yapılmadığı için bizler an itibariyle güncel engelli sayılarını bilemiyoruz.

Eksik ve yetersiz de olsa tüm bu araştırmalar gösteriyor ki Türkiye’de yaşayan engelli kişi sayısı nüfusun %10’undan fazladır. Buna göre Türkiye’de en az 8,5 milyon engelli kişi yaşamaktadır. Yapılan tüm engelli araştırmalarında kadın engellilerin erkeklerden daha fazla olduğu görülmektedir.” diye konuştu.

Engelli bireylerin iş gücüne katılım oranı %22,1

Öğretim Görevlisi Gönül Kil Tetik, TÜİK’in 2011 yılında Nüfus ve Konut Araştırması’nı AB üyeleri ile eş zamanlı olarak idari kayıtlara dayalı geniş kapsamlı bir örneklem ile ortaya koyduğunu söyledi. Öğretim Görevlisi Tetik, “Nüfus ve konut araştırmasına göre, konutta en az bir engelli olan nüfusun işgücüne katılım oranı erkeklerde %35,4 iken kadınlarda ise %12,5’tir. Engelli bireylerin toplam işgücüne katılımları ise %22,1 olarak gerçekleşmiştir. TÜİK’in Aralık 2019 verilerine göre genel nüfusun işgücüne katılım oranı toplamda %53,0’dır. Cinsiyete dayalı işgücüne katılım oranları incelendiğinde erkeklerde %72,0 kadınlarda ise %34,4’tür.” dedi.

Türkiye’de kamu kurumlarında ve özel sektörde engelli kotasından işçi statüsünde başvuru yapanlar ve işe yerleştirilenler incelendiğinde toplam istihdam edilenlerin başvuru rakamlarının oldukça altında olduğunun görüldüğünü kaydeden Tetik, “2002 yılında toplam başvuru 23 bin 117 kişidir. Başvuru yapanların sadece 10 bin 883 kişisi işe yerleştirilmiştir. Bu yerleştirmelerden sadece 657 kişi kamu sektöründe, 10 bin 226 kişi ise özel sektörde işe yerleştirilmiştir.” dedi.

2019’da engelli kotasından 14 bin 715 kişi istihdam edildi

Kamu kurumlarında ve özel sektörde engelli kotasından başvuru yapan işçilerin sayısında 2002-2012 yılları arasında artma ve azalmalar yaşanırken 2012 yılında hızla arttığını kaydeden Öğretim Görevlisi Gönül Kil Tetik, “Engelli bireylerin kamu ve özel sektörde istihdam edilme durumlarında ise 2011 yılından sonra önemli azalmaların olduğu dikkat çekmektedir. Bir yandan engelli kotasından başvuru yapan işçilerin sayısı artarken istihdam edilme durumlarında ise azalmalar söz konusudur. 2013 yılından itibaren 2015 yılına kadar azalmış, 2016 yılından itibaren artmaya başlamıştır. 2019 yılı itibarıyla kamu ve özel sektör dahil toplam yerleştirilenler ise 14 bin 715 kişidir.” dedi.

Engelli aylığı kimlere veriliyor?

Öğretim Görevlisi Tetik, engelli aylığına ilişkin şu bilgileri verdi:

“Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı (SYDV) tarafından en az % 40 ve üzeri engel oranı bulunan, kanunla kurulmuş sosyal güvenlik kurumlarından (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) hiçbirine tabi olmayan ve muhtaçlığı ilgili SYDV'ler tarafından belgelenen 18 yaşından büyük engellilere ya da 18 yaşından küçük engelli yakını bulunanlara verilen maddi bir haktır.”

Engelli aylığı nasıl belirleniyor?

Bu koşulları taşıyanların bulunduğu yerdeki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’na başvuru yaparak 2022 sayılı yasa gereğince aylık bağlanmasını talep edebildiklerini kaydeden Öğretim Görevlisi Gönül Kil Tetik, “Başvuru sonrası gelir kriterleri değerlendirilir. Hanenin toplam gelirini (menkul-gayrimenkul), hanede ikamet eden kişi sayısına bölündüğünde net asgari ücretin üçte birini geçmemesine dikkat edilir. 2022 engelli maaşları aylık olarak verilmektedir. 2022 aylığında engelliler için engel oranına göre 2 kademe söz konusudur: %40 ila %69 arasında engel oranına sahip engelli maaşı ve %70 ve üzeri engel oranına sahip engelli maaşı. %70 ve üzeri engel oranına sahip engelliler %40 – %69 engel oranına sahip engellilere oranla daha yüksek aylık almaktadırlar. Herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan bir gelir veya aylık hakkından faydalananlar, isteğe bağlı prim ödeyenler, tarım sigortalısı ile birlikte kuruma prim ödeyenler engelli aylığı alamamaktadır.”