“UZUN VADELİ FİNANSMAN BULAMADIKLARINDAN GEMİYİ KISA VADELİ BORÇLA YÜZDÜRMEYE ÇALIŞIYORLAR”

“KISA VADELİ DIŞ BORÇ STOKU 165,4 MİLYAR DOLAR”

CHP Denizli Milletvekili Şeref Arpacı Türkiye’nin toplam dış borç stokunun Haziran 2023 sonu itibariyle 475,8 milyar dolar olarak gerçekleştiğini belirterek “Dış borç stoku bu haliyle tarihinin en kırılgan görünümünü sergiliyor. Türkiye’nin dış borcunu giderek daha hızlı çevirmesi ve dolayısıyla daha yüksek bir borçlanma maliyetine katlanması gerekiyor” dedi.

CHP Denizli Milletvekili Şeref Arpacı, bugün yaptığı yazılı açıklamada Türkiye’nin kamu ve özel dış borç stokunun tarihin en kırılgan görünümü sergilediğini söyleyerek acil önlem alınması gerektiğini ifade etti. Türkiye’nin orijinal vadesi bir yıldan daha kısa olan kısa vadeli dış borç stokunun Ağustos’ta 165,4 milyar dolar olduğunu belirten CHP’li Arpacı, “Türkiye, yatırım yapılabilir seviyenin oldukça altında kalan ve ‘çöp’ olarak nitelendirilen kredi notu, demokrasisindeki ve ekonomisindeki sorunlar nedeniyle uzun vadeli dış finansman bulmakta zorlandığı için kısa vadeli borçlanmayla gemiyi yüzdürmeye çalışıyor” dedi.

AKP DÖNEMİNDEKİ TOPLAM DIŞ BORÇ ARTIŞI İSE 343,9 MİLYAR DOLAR

Arpacı, şunları kaydetti:

“Merkez Bankasının bir kısmını (kısa vadeli ve özel sektörün borçları) ödemeler dengesi kapsamında önceden açıkladığı Türkiye’nin toplam dış borç stoku ise Haziran 2023 sonu itibariyle 475,8 milyar dolar olarak gerçekleşti. Dış borç stoku 2023 yılının ilk altı aylık döneminde Merkez Bankasının ve kamunun borçlanmalarıyla 17,2 milyar dolar artarken, AKP dönemindeki toplam dış borç artışı ise 343,9 milyar dolar oldu. Bu yılın ilk altı aylık döneminde kamu sektörünün dış borcu 8,2 milyar dolar artarak 194,7 milyar dolara, Merkez Bankasının borcu 13,4 milyar dolar artarak 46,2 milyar dolara yükselirken, özel sektörün dış borcu ise 4,4 milyar dolar azalarak 234,9 milyar dolara geriledi.

KISA VADELİ DIŞ BORÇLARIN DIŞ BORÇ STOKU İÇERİSİNDEKİ PAYI YÜZDE 34,6

Ocak-Haziran döneminde borç stokundaki büyümenin 15,7 milyar doları kısa vadeli borçlardan kaynaklandı. Kısa vadeli dış borçların dış borç stoku içerisindeki payı yüzde 34,6’yla tarihin en yüksek noktasına çıktı. Dış borç stoku bu haliyle tarihinin en kırılgan görünümünü sergiliyor. Türkiye’nin dış borcunu giderek daha hızlı çevirmesi ve dolayısıyla daha yüksek bir borçlanma maliyetine katlanması gerekiyor. Türkiye’nin dış borçları için ödediği faizin bu yıl geçen yıla göre yüzde 40’tan fazla artması da bundan kaynaklanıyor. Dış borç stokunun milli gelire oranı ise yüzde 46,5 olarak gerçekleşti.

GELECEK 12 AYDA KAMUNUN ÖDEYECEĞİ DIŞ BORÇ 211 MİLYAR DOLARA YÜKSELDİ

Türkiye’nin orijinal vadesine bakılmaksızın geri ödemesine 12 aydan daha kısa süre kalan dış borcu Ağustos 2023 sonu itibariyle ana para olarak 211 milyar dolara kadar yükseldi. Bu geri ödemenin 3,3 milyar dolarını hükümet, 38,7 milyar dolarını kamu bankaları, 46 milyar dolarını Merkez Bankası, 55,9 milyar dolarını özel banka ve finans kuruluşları, 66,8 milyar dolarını ise finansal olmayan özel sektör kuruluşları yapmak zorunda bulunuyor. Türkiye’nin yıllık cari işlemler açığının da 50- 60 milyar dolar aralığında seyrettiği dikkate alındığında bir yıllık dönemde Türkiye’nin bulması gereken finansman 260-270 milyar dolar olarak hesaplanıyor.

ORİJİNAL VADESİ 12 AYDAN KISA OLAN TOPLAM DIŞ BORÇ STOKU 165,4 MİLYAR DOLAR

Türkiye’nin orijinal vadesi bir yıldan daha kısa olan kısa vadeli dış borç stoku ise Ağustosta 165,4 milyar dolar oldu. Bu borcun 32,4 milyar doları kamu bankalarına, 46 milyar doları Merkez Bankasına, 86,9 milyar doları da özel sektöre (özel bankalar ve diğer kuruluşlara) ait bulunuyor. Türkiye, yatırım yapılabilir seviyenin oldukça altında kalan ve ‘çöp’ olarak nitelendirilen kredi notu, demokrasisindeki ve ekonomisindeki sorunlar nedeniyle uzun vadeli dış finansman bulmakta zorlandığı için kısa vadeli borçlanmayla gemiyi yüzdürmeye çalışıyor. Kısa vadeli borçlanmayı da brüt rezervindeki erimeyi durdurmak için ağırlıklı olarak Merkez Bankası yapıyor. Nitekim bu yılın ilk sekiz ayında kısa vadeli dış borçlarda gözlenen artışın 13,2 milyar doları Merkez Bankasının, 3,5 milyar doları da kamu bankalarının borçlarından kaynaklandı.

ÖZEL SEKTÖRÜN TOPLAM BORCU 233,5 MİLYAR DOLAR

Bu arada özel sektörün uzun vadeli dış borçları ise ağustosta önceki aya göre 1,5 milyar dolar 3,1 milyar dolar azalarak 146,5 milyar dolara geriledi. Sektörün toplam borcu ise (uzun+kısa vadeli) 233,5 milyar dolar oldu. Hem yüksek dış borçlanma faizi hem de kur riski yüzünden dış finansman bulmakta zorlanan özel sektörün toplam borcu ağustosta önceki aya göre 1,5 milyar dolar, geçen yılın sonuna göre ise 3,6 milyar dolar azaldı.”