Türkiye Uzay Ajansı Kurulması ve Uzaya Yönelik Faaliyetlerin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarısının bu hafta Genel Kurula gelmesi bekleniyor. CHP, muhalefet şerhinde tasarının uzay ve havacılık alanında geç kalmış bir adım olduğunu belirtti ve Ajansın faaliyetlerini siyasal kadrolaşmadan uzak, bilimsel bağımsızlık ve idari özerklik içinde yürütmesi için hükümete önemli görevler düştüğünü savundu. CHP’nin muhalefet şerhinde, Ajansa ait olacak tüm fikri, sınai hakların şirketlere, kişilere bedelsiz devrine kapı açan düzenlemenin anayasaya açıkça aykırı olduğu vurgulandı. 

CHP milletvekilleri, ayrıca Ajans personelinin toplu sözleşme hakkını ve sendika hakkını engelleyen tasarı hükümlerinin kabul edilemez olduğunu belirtti. CHP, uzay alanında verilecek eğitime okulöncesi eğitimden başlanması ve  bu sayede temel fen bilimlerine daha fazla önem gösterilmesi gerektiğini savundu. Bunun için Milli Eğitim Bakanının da İcra Kurulunun üyesi yapılması ve uzay eğitiminin okulöncesinden başlanması yönündeki CHP önergesi iktidar tarafından reddedildi.  

KAMU MALI BEDELSİZ DEVREDİLEBİLİR

Komisyonun CHP’li üyelerinin muhalefet şerrhinde dikkat çektikleri önemli bir madde bulunuyor. CHP milletvekilleri, Ajans bünyesindeki kamu malının, fikri ve sınai mülkiyet haklarının hiçbir sınır gözetilmeden başka şirket ya da şahıslara istendiği anda bedelsiz devredilmesinin önünün açılmasının açıkça anayasaya aykırı olduğunu belirtti. CHP, “maddede geçen Ajans bünyesinde elde edilen tüm fikri ve sınai hakların bedelli veya bedelsiz olarak devredilmesine, lisans izninin verilmesine veya bu hakların konusu ürünlerin üretim ve satışının yapılmasına karar vermek.” ibaresi, ileride belli şirketlere veya kurumlara kamu yatırımları sonucunda oluşmuş fikri ve sınai hakların sınırsız ve bedelsiz devrine kapı aralamaktadır. Ajansın liberal piyasa şartlarındaki aktörler açısından da hazırlandığını vurgulayan iktidar yetkilileri, kanunu böyle yazarak ileride belli şirketlerin kayırmacılıktan mağdur edilmesine, dolayısıyla haksız rekabete yol açabilecektir.” Ifadesini kullandı. CHP Milletvekillerinin şerhinde, “ ‘Bedelsiz’ ibaresinin tasarıdan çıkarılmasına dönük önergemiz AKP oyçokluğuyla reddedilmiştir.” cümlesine de yer verildi.

UZAY AJANSINDA SENDİKA VE TOPLU SÖZLEŞMEYE HAYIR 

Uzay Ajansı kurarak Türkiye’nin bilim ve teknoloji alanında sıçrama kaydedeceği iddiasında bulunan tasarının Ajansta çalışacak personel için getirdiği ağır hükümler de CHP’nin eleştirisine neden oldu. Kanun tasarısına göre Uzay Ajansında çalışacak personel, anayasaya aykırı biçimde toplu sözleşme ve sendikal örgütlenme hakkına sahip olamayacak. CHP’nin muhalefet şerhinde bu anayasal hakların Uzay Ajansında yok sayılmasının ağır bir anayasal aykırılık olduğu vurgulandı ve düzenlemenin 3 temel hatası şu şekilde özetlendi:

“Anayasamızın 10 uncu maddesinde belirtilen “kanun önünde eşitlik” ilkesine aykırı olan bu düzenlemeye göre, aynı zamanda burada çalışan personelin ilave tediye ödemelerinden yararlanamaması durumu ortaya çıkacaktır. Yine bu kurumdaki çalışanların harcırah ve diğer sosyal hakları ile sendikalaşmaları halinde toplu sözleşme ile kazanabilecekleri haklara da baştan sınırlama getirilerek özgür toplu pazarlık hakkı bu tasarıyla kısıtlanmış ve anayasaya aykırı bir durum ortaya çıkarılmıştır. Sorunu çözmek için verdiğimiz önergeyi ise iktidar partisi reddetmiştir.”

UZAYDA İTHALATÇI ÜLKEYİZ

CHP, muhalefet şerhinde, küresel uzay ekonomisi çağında yüksek teknolojiye dayalı yerli üretim modelinin acilen sağlanması için yasayı önemsediğini belirtti, ancak tasarının akademik özgürlükleri sağlamada, nitelikli insan gücünü Türkiye’ye çekmede yetersiz kalacağını, kuruma personel alımı ve çalıştırma usullerinde açıkça anayasa aykırılıklar olduğunu vurguladı. CHP’nin muhalefet şerhinde, Ajansın bir kamu tüzel kişisi olarak kamu yatırımı yapıp elde ettiği fikri ve sınai mülkiyet haklarını bedelsiz devredebilecek olmasının da tasarının en zayıf noktası olduğunun altı çizildi. 

8 YILDA 25 MİLYAR DOLAR İTHALAT, 4 MİLYAR DOLAR İHRACAT

Muhalefet şerhinde Türkiye’nin uzay ve havacılık alanındaki karnesi şu soruyla özetlendi: “2016 yılında uzay ve havacılık alanında 4 milyar 310 milyon Dolar ithalat, 717 milyon 532 bin Dolar ihracat yapabilen ülkemiz, son 8 yılda toplam 25 milyar Dolar civarında ithalat, 4 milyar Dolar ihracat yapabilmişse, bu tasarı kaç yıl içinde ihracat değerlerimizin artışını, hangi mali, örgütsel, bilimsel projeksiyonlarla öngörmektedir? Bu sorunun net yanıtı yoktur.“ denildi. CHP, Uzay Ajansı kurulmasını desteklerken bu yapının çok daha önceki yıllarda kurulması gerektiğini şu ifadelerle savunuyor: “38 ülke Uzay Ajansı kurumlarını 1931’den 2011 yılına kadar farklı tarihlerde kurmuş ve çalışmalarını sürdürmektedir. Rekabet halinde olduğumuz ülkelerle ve G-20 ülkeleriyle kıyaslandığında, Uzay Ajansı’nın kurulması da oldukça geç atılmış bir adımımızdır. Dünyada yıllık 42.4 milyar Dolara ulaşan sivil uzay programları bütçesinde ülkemiz sadece 58 milyon Dolarlık bir yer sahibidir. Aynı tabloda ABD 19 milyar Doların, Rusya 4.5 milyar Dolara, Çin 2.6 milyar Dolara yakın bir payın, Avrupa Birliği 2.5 milyar Doları üzerinde payın sahibidir.”


“AKP REFERANDUMDA ‘HAYIR’I ERKENDEN KABUL ETTİ”

Tasarının referandum öncesinde getirilmesinin manidar olduğunu belirten CHP Milletvekillerinin muhalefet şerhinde, Ajansı böyle bir dönemde Başbakana bağlamak, AKP’nin Başkanlık sürecinde erken havlu atması olarak yorumlandı. İstanbul Milletvekili Didem Engin, Kocaeli Milletvekili Tahsin Tarhan, Isparta Milletvekili İrfan Bakır'ın imzasını taşıyan CHP muhalefet şerhinde şu ifadeler kullanıldı:

“Anayasa referandumu sürecinde tüm Türkiye sandığa kilitlenmişken, Başbakanlık kurumunun kaldırılması AKP’nin ana gündemiyken, Başbakanın yetkisini arttıran bu Uzay Ajansı düzenlemesi, AKP’nin daha bugünden referandumdan ‘Hayır’ çıkacağını kabul ettiğinin işaretidir.”


Kazım ARSLAN
CHP Denizli Milletvekili

Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu Üyesi - CHP Grup Sözcüsü